KIDEM – İHBAR TAZMİNATI

 

Kıdem ve İhbar Tazminatı İş Kanunu

İşveren, iş ve işçi konularını ele alan ve bu konuda ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları düzenlemek amacıyla vardır. Ülkemizde iş kanunu ilk defa 25.08.1971 tarihinde 1475 sayılı İş Kanunu olarak kabul edilmiştir.

 

Hazırlanan taslağa göre 4857 sayılı İş Kanunu 2003 yılında yürürlüğe girmiştir ve bu kanun 122 ana maddeden oluşmaktadır.

 

 

Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır

 

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için iş sözleşmesinin fesih nedeni önemlidir. İstifa eden kıdem tazminatı alamaz. Fakat yine de çalışan, kıdem tazminatı şartları karşılanması durumunda istifa edip kıdem tazminatını patronundan alabiliyor. Kıdem tazminatı, geçtiğimiz dönemde fon tartışmalarıyla gündemdeydi. Kıdem tazminatı fonu tartışmalarının şimdilik rafa kalkması, kıdemin bugünkü haliyle devam edeceğini gösteriyor.

Bir yıldan daha kısa süre çalışan işçi, hangi nedenle işten çıkmış olursa olsun kıdem tazminatı alamaz. Bir yıl ve daha uzun sürelerle aynı işverene bağlı olarak çalışan işçinin kıdem tazminatı alıp alamayacağı ise iş sözleşmesinin fesih nedenine bağlıdır. Yani bir yılı tamamlayıp işten ayrılan herkes kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı alabilmek için işçinin işten çıkış nedeninin kanunda belirtilen nedenlerden biri olması gerekir.

 

 

Çalışanın İstifa Etmesi Durumunda Kıdem Tazminatı Şartları

“İş Kanununun 24. Maddesine göre işçi aşağıdaki sebeplerden dolayı istifa ederse kıdem tazminatını alabilir.

  1. Sağlık Sebepleri
  1. Yaptığı işten sağlığının bozulma ihtimali,
  2. Sağlığının bozulması,
  1. Ahlak ve İyi Niyete Uymayan Haller
  1. İşveren işçiye yalan söylerse,
  2. İşveren işçiye tacizde bulunursa,
  3. İşveren işçinin maaşlarını zamanında ödemezse,

( Kanunen 20 gün içinde işçinin maaşını işveren ödemek zorundadır. Bir kere geç ödeme yapılması söz konusu ise geçerli olmayabilir.)

  1. Zorlayıcı Sebepler / İşverenden kaynaklı
  1. İşçi, işverenden kaynaklanan bir nedenden dolayı 1 haftadan uzun süre işe gidemezse ve parasını alamazsa ve işveren işçinin gelmediği gün parasını keserse işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Bu sayılanların dışında bir durum var ise işçi kıdem tazminatını hak etmez.

 

 

İşverenin Kıdem Tazminatı Ödemeden İşçiyi Çıkarma Hakkı

İşçi, İş Kanunu’nun 25. Maddesinde belirtilen hallere uygunsa işveren tarafından kıdem tazminatı ödenmeden işten çıkarılabilir. 25. Maddede belirtilen haller:

1-         Sağlık Sebepleri

  1. İşçi özel hayatına dikkat etmeyerek üst üste 3 gün farklı günlerde 5 gün rapor alıyorsa,
  2. İşçi bulaşıcı bir hastalığa yakalanmışsa,

(Yargıtay bu gibi durumlarda sağlığından dolayı olduğu için kıdem tazminatı hakkı işçiye tanıyabiliyor. Kanun ise bu hakkı vermiyor.)

2-         Ahlak ve İyi Niyete Uymayan Haller

  1. İşçi işverene mesleği hakkında yalan söylüyorsa,
  2. İşçi işverene veya işverenin aile üyelerine hakaret ediyorsa,
  3. İş yerinde çalışanlara sataşıyorsa,
  4. İşçi başka bir işçiye tacizde bulunursa,
  5. İşçinin işverenin güvenilirlik, doğruluk veya dürüstlüğüne aykırı davranması,
  6. İşçi iş yerinde 7 günlük hapis cezasından fazla bir suç işlerse / Kullanılmıyor.
  7. Aynı ay içinde işçi üst üste 2 gün farklı günlerde 3 gün haber vermeden iş gelmez ise,
  8. İşçi yapmakla görevli görevli bulunduğu görevleri yapmamakta ısrar ederse,
  9. İşçinin eli altındaki malzeme, makine kendi kusurundan dolayı bozulduysa ve 30 günlük ücreti ile ödemeyecek haldeyse.
  1. Zorlayıcı Sebepler / İşçiden kaynaklı
  1. İşçi iş yerine zorlayıcı bir sebepten dolayı 1 haftadan fazla süre ile gelmez ise kıdem tazminatına hak kazanamaz.

 

Kıdem Tazminatı Zaman Aşımı Süresi

Eğer tazminatsız olarak işten çıkıldıysa, çıkış tarihinden itibaren 10 yıl içinde işverenden tazminat talep edilebilir. Ödenmemesi halinde ise yasal yola da başvurulabilir.

 

Kıdem İhbar Tazminatı Hesaplama

Kıdem tazminatı, her 1 yıl için 30 günlük, yani aylık brüt ücret üzerinden hesaplanır ve bir aylık ücretin, çalışma yılı ile çarpılması sonucu ortaya çıkar. Çalışanın ücreti içinde yer alan yol yardımı, yemek, ikramiyeler, primler, sağlık sigortası gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılır. Tazminat hesaplama ile ilgili bilinen en büyük yanlış; ne kadar olursa olsun çalışanın son aldığı brüt ücretin, çalışılan yıl ile çarpılması sonucu ulaşılan rakamın tamamının tazminat olarak alınacağı yönündedir.

 

Oysa kıdem tazminatı hesaplanmasında bir tavan tutar var ve alınacak tazminat bu tavanı aşamıyor. Tavan tutarı de devlet belirliyor ve her yıl belirlenen rakam farklı. 2017 yılı için kıdem tazminatı tavanı 4.426,16 TL’dır.

 

Örnek : Aylık brüt ücretinizin 10.000 TL olduğunu ve işyerinde de 8 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Kıdem tazminatınızı 80.000 TL (10.000 TL x 8 yıl) olacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Alacağınız tazminat, 35.410 TL’dır (tazminat tavanı olan 4.426,16 x 8 yıl). Yani, ister 8.000 TL maaş alın, isterseniz de 15 bin lira; tazminatınız tavan ücret –ki, bu yıl için 4.426,16 TL- üzerinden hesaplanacaktır.

 

Örnek 2 : Son aldığınız brüt ücret 2.500 TL olsun ve işyerinde 10 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Alacağınız kıdem tazminatı, 25.000 TL’dır (2.500 x 10 yıl).